Análisis crítico de la neurodidáctica: Revisión sistemática 2015-2024
Critical analysis of neurodidactics: systematic review 2015-2024Contenido principal del artículo
La neurodidáctica, como una disciplina en desarrollo que combina conocimientos de neurociencia, psicología y pedagogía, ha generado un interés creciente en el campo educativo. Por lo tanto, cabría preguntar, ¿Cuál es el papel de la neurodidáctica en el proceso de enseñanza y aprendizaje?, ¿Es suficiente la preparación de los docentes para la puesta en práctica de la neurodidáctica en el aula? Para lo que, se realizó una revisión sistemática, se adoptó un enfoque metodológico de carácter descriptivo. Para llevar a cabo el análisis, se tomaron en cuenta las directrices de la declaración de PRISMA y se fundamentó principalmente en fuentes de plataformas académicas reconocidas. De 92 resúmenes quedaron 20 artículos para ejecutar la respectiva revisión sistemática debido a que contaban con los criterios de inclusión (artículos redactados en idiomas distintos al inglés y español; así como, otras tipologías documentales como actas de congresos, libros, editoriales y tesis). Se concluye, que esta disciplina contribuye a mejorar el rendimiento académico de los estudiantes, a pesar de estar en una fase de desarrollo.
Neurodidactics, as a developing discipline that combines knowledge from neuroscience, psychology and pedagogy, has generated a growing interest in the educational field. Therefore, one might ask: What is the role of neurodidactics in the teaching and learning process, and is the preparation of teachers sufficient for the implementation of neurodidactics in the classroom? For this purpose, a systematic review was carried out, adopting a descriptive methodological approach. To carry out the analysis, the guidelines of the PRISMA statement were taken into account and it was mainly based on sources from recognized academic platforms. Out of 92 abstracts, 20 articles were left for the respective systematic review because they met the inclusion criteria (articles written in languages other than English and Spanish; as well as other documentary typologies such as conference proceedings, books, editorials and theses). It is concluded that this discipline contributes to improve the academic performance of students, in spite of being in a developmental stage.
Descargas
Detalles del artículo
Aguilar, X. T. (2023). From emotional to social. Neuroeducation in Physical Education from Regional Studies | De lo emocional a lo social. La Neuroeducación en la Educación Física desde los Estudios Regionales. Retos, 47, 523–530. https://doi.org/10.47197/retos.v47.94675
Benavidez, V., Flores, R. (2019). La importancia de las emociones para la neurodidáctica. Wimb lu, 14(1), 25-53. https://revistas.ucr.ac.cr/index.php/wimblu/article/view/35935
Brandišauskien?, A., ?esnavi?ien?, J., Daugirdien?, A., y Bruzgelevi?ien?, R. (2020a). Exiting from the low learning achievement: Neurodidactic insights | Žem? mokymosi pasiekim? ?veikos paieška: Neurodidaktin?s ?žvalgos. Acta Paedagogica Vilnensia, 44, 99–113. https://doi.org/10.15388/ActPaed.44.7
Brandišauskien?, A., ?esnavi?ien?, J., Daugirdien?, A., y Bruzgelevi?ien?, R. (2020b). Exiting from the low learning achievement: Neurodidactic insights | Žem? mokymosi pasiekim? ?veikos paieška: Neurodidaktin?s ?žvalgos. Acta Paedagogica Vilnensia, 44, 99–113. https://doi.org/10.15388/ActPaed.44.7
Caballero-Cobos, M., y Llorent, V. J. (2022). Teacher training on neuroeducation for improving reading, mathematical, social, emotional and moral competencies of secondary school students. A two-year quasi-experimental study | Los efectos de un programa de formación docente en neuroeducación en la me. Revista de Psicodidactica, 27(2), 158–167. https://doi.org/10.1016/j.psicod.2022.04.001
Castillo, P. (2023). The Ethical Limits of Neuroeducation | los límites éticos de la neuroeducación. Teoria de La Educacion, 35(2), 191–208. https://doi.org/10.14201/teri.28580
Cobos, A. y Ledesma, Y. (2022). Use of ICT and neuroeducation in higher education. Improvement of the teaching-learning process. Uso de las tic y neuroeducación en estudiantes universitarios. HUMAN Review, 2022, pp. 2 – 10. DOI: https://doi.org/10.37467/revhuman.v11.3962
Coello Villa, M. C., Suárez López, A. G., Iza Pazmiño, S. J., y Bonilla Roldán, M. D. L. Á. (2022). Neuroeducation as a cognitive approach in early stimulation in early childhood children | La neuroeducación como enfoque lingüístico cognitivo en la estimulación temprana en niños de educación inicial. Retos, 45, 20–33. https://doi.org/10.47197/retos.v45i0.88684
De Barros Camargo, C., Flores Melero, C., Pinto Díaz, C., y Marín Perabá, C. (2023). Neurodidactic teacher training program for educational dropouts in vulnerable groups. Frontiers in Education, 8. https://doi.org/10.3389/feduc.2023.1134732
Delgado-Sanchez, J.-M., Benítez-Temiño, B., Moreno-Tejera, S., Larrañeta, M., Silva-Pérez, M., y Lillo-Bravo, I. (2023). Visual Resources for Learning Thermodynamics: A Neuroeducation Perspective. Education Sciences, 13(10). https://doi.org/10.3390/educsci13101030
Díaz, C. P., y Melero, C. F. (2022). Neuroeducation and technology as a tool for the inclusion of vulnerable groups, specifically the gypsy ethnicity | La neuroéducation et la technologie comme outil d’inclusion des groupes vulnérabledxzhttps://doi.org/10.35699/1983-3652.2022.40458
Do Nascimento, M. S. L., Da Silva Santos, L., Da Penha Cardoso, M., y De Melo, M. M. (2021). Neuroeducation and technology: emerging partners in the teaching-learning process in the educational context of the XXI century | Neuroeducacao e tecnología: parceiras emergentes no processo ensino-aprendizagem no contexto educacional do século XXI. Texto Livre, 15. https://doi.org/10.35699/1983-3652.2022.40459
Espino-Díaz, L., Fernandez-Caminero, G., Hernandez-Lloret, C.-M., Gonzalez-Gonzalez, H., y Alvarez-Castillo, J.-L. (2020). Analyzing the impact of COVID-19 on education professionals. Toward a paradigm shift: ICT and neuroeducation as a binomial of action. Sustainability (Switzerland), 12(14). https://doi.org/10.3390/su12145646
Fernández, A. H. (2020). Relation of the ict with neuroeducation, inclusion, pluriculturality and environmental education through a confirmatory factorial analysis study | Relação das tic com a neuro-educação, inclusão, pluriculturalidade e educação ambiental através de um estudo. Texto Livre, 13(3), 262–277. https://doi.org/10.35699/1983-3652.2020.25739
Fernández, A. H. (2022). Neuropedagogy and neuroimaging | Neuropedagogia e neuroimagem. Texto Livre, 15. https://doi.org/10.35699/1983-3652.2022.40453
Fernández, A. H., y de Barros Camargo, C. (2021). Inclusion, attention to diversity and neuroeducation in physical education | Inclusión, atención a la diversidad y neuroeducación en Educación Física. Retos, 41, 555–561. https://doi.org/10.47197/retos.v0i41.86070
Ferrándiz, D. Á., Corona, M. A., Castellón, E. G., y Cruz, M. F. (2022). Neurodidactic factors in the prediction of academic dropout in Andalusian university students: preventive actions based on ICT | Fatores neurodidáticos na previsão de abandono acadêmico em estudantes universitários andaluzes: ações preventivas baseadas em. Texto Livre, 15. https://doi.org/10.35699/1983-3652.2022.40502
Figueroa, C., y Farnum, F. (2020). Neuroeducation as a contribution to the difficulties of lear ning in the infantile population. A look from psychopedagogy in Colombia | Como aporte a las dificultades del aprendizaje en la población infantil una mirada desde la psicopedagogía en colombia. Universidad y Sociedad, 12(5), 17–26. http://scielo.sld.cu/pdf/rus/v12n5/2218-3620-rus-12-05-17.pdf
Fragkaki, M., Mystakidis, S., y Dimitropoulos, K. (2022). Higher Education Faculty Perceptions and Needs on Neuroeducation in Teaching and Learning. Education Sciences, 12(10). https://doi.org/10.3390/educsci12100707
García-Valdecasas, B. F., Sánchez, I. M., González, D. G., y Rodríguez, J. Á. (2022). Role of neurodidactics in teacher professionalization for online teaching in higher education | O papel da neurodidáctica na profissionalização de professores para ensino online na educação superior. Texto Livre, 15. https://doi.org/10.35699/1983-3652.2022.40505
Ibáñez-Cubillas, P. (2021). Fatores neurodidáticos no ensino baseado nas TIC: contribuições para a formação de professores Neurodidactic factors in ICT-based teaching: contributions to teacher education | Factores neurodidácticos de la enseñanza basada en TIC: aportes para la formac. Texto Livre, 15. https://doi.org/10.35699/1983-3652.2022.41617
Jácome Vera, A. M., y Campos Yedra, H. M. (2023). Estrategias neurodidácticas y rendimiento académico en la práctica docente latinoamericana. Tesla Revista Científica, 3(1), e109. https://doi.org/10.55204/trc.v3i1.e109
Lucas-Oliva, I., Toledo-Vega, G., y Núñez-Román, F. (2022). From Neurodidactics to Language Teaching and Learning: The Emotional Approach. Theory and Practice in Language Studies, 12(8), 1457–1467. https://doi.org/10.17507/tpls.1208.01
Martínez-González, A. E., Rodríguez, J. A. P., Delgado, B., y García-Fernández, J. M. (2018). Neuroeducation: Contributions of neuroscience to curricular competences | Neuroeducación: Aportaciones de la neurociencia a las competencias curriculares. Publicaciones de La Facultad de Educacion y Humanidades Del Campus de Melilla, 48(2), 23–34. https://doi.org/10.30827/PUBLICACIONES.V48I2.8331
Martínez Sánchez, A. L. M., Fernández, A. H., y Moreno, R. M. E. (2022). Prospective of Intercultural Teaching Competencies in Relation to Technology and Neuroeducation. Online Journal of Communication and Media Technologies, 12(4). https://doi.org/10.30935/ojcmt/12495
Peregrina Nievas, P., y Gallardo-Montes, C. D. P. (2023). The Neuroeducation Training of Students in the Degrees of Early Childhood and Primary Education: A Content Analysis of Public Universities in Andalusia. Education Sciences, 13(10). https://doi.org/10.3390/educsci13101006
Pérez Sánchez, C. J., Calle-Alonso, F., y Vega-Rodríguez, M. A. (2022). Learning analytics to predict students’ performance: A case study of a neurodidactics-based collaborative learning platform. Education and Information Technologies, 27(9), 12913–12938. https://doi.org/10.1007/s10639-022-11128-y
Salamanca, J. J. O., Billeke, C. A. H., y Loaiza, D. A. S. (2022). Social representations on neuroeducation in chilean primary school teachers: a case study in a context of poverty | representaciones sociales sobre neuroeducación en profesores chilenos de educación primaria: un estudio de caso en contexto de pobreza. Revista Notas Historicas y Geograficas, 29, 240–262. https://dialnet.unirioja.es/servlet/articulo?codigo=9045867
Sheromova, T. S., Khuziakhmetov, A. N., Kazinets, V. A., Sizova, Z. M., Buslaev, S. I., y Borodianskaia, E. A. (2020). Learning styles and development of cognitive skills in mathematics learning. Eurasia Journal of Mathematics, Science and Technology Education, 16(11). https://doi.org/10.29333/EJMSTE/8538
Tacca, D. R., Tacca Huamán, A. L., y Alva Rodriguez, M. A. (2019). Estrategias neurodidácticas, satisfacción y rendimiento académico en estudiantes universitarios. Cuadernos de investigación educativa, 10(2), 15-32. https://doi.org/10.18861/cied.2019.10.2.2905
Tarí, G. B. (2023). What do Teachers Think about Neuroeducation Specialization? | ¿Qué opina el profesorado de la especialización en neuroeducación? Cultura de Los Cuidados, 10(1), 25–38. https://doi.org/10.14198/DCN.25195
Triguero Suárez, F. E. T., Tomalá, C. J. A., Lino, A. J. P., y Tomalá, D. F. A. (2020). La autorregulación del aprendizaje de los adolescentes y la neurodidáctica. Revista ciencias pedagógicas e innovación, 8(2), 75-80. http://dx.doi.org/10.26423/rcpi.v8i2.394
Valdivieso, K. D., y Guerrero, J. J. (2022). Neurodidactics: an experience in inclusive education applied to ICT | Neurodidática: uma experiência em educação inclusiva aplicada às TIC | La neurodidáctica: una experiencia en educación inclusiva aplicada a las TIC. Texto Livre, 15. https://doi.org/10.35699/1983-3652.2022.40509